JVV 0001
Amsterdam, 1720-1750
De twee hoekvloeren zijn in paars beschilderd met bijbelse scènes uit het Nieuwe Testament. Het linker exemplaar toont het thema van De kruisdraging (Mat. 27:31b, 32), de rechter het thema van De (derde) verloochening van Petrus (Mat. 26:75a). De rechte zijkanten van de hoekvloeren zijn onbeschilderd, de gebogen zijkant is beschilderd met bloemen en krullen. De onderkant is wit geglazuurd.
Afmetingen: linker hoekvloer: lengte 23,7 cm, breedte 18,9 cm, dikte 1,9 cm; rechter hoekvloer: lengte 23,4 cm, breedte 18,7 cm, dikte 1,9 cm.
Conditie: linker hoekvloer (met kruis): tegel in drie stukken gebroken en gerestaureerd, de korte rechte zijde met restauratie langs rand, glazuurbeschadigingen aan boven- en onderzijde van gebogen zijkant. Rechter hoekvloer: gehele korte rechte zijde met restauratie van circa 1 cm, groot deel van 90˚ hoek gerestaureerd en aangevuld, haarscheurtje.
Herkomst: Deze hoekvloeren zijn gevonden in een pand aan de Hogendijk te Zaandam (Pluis 1994, p. 37).
Vergelijkbare exemplaren
Er zijn behalve dit paar slechts drie andere complete paren bekend. In het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem wordt een paar bijbelse hoekvloeren in blauw bewaard, waarvan de rechter eveneens beschilderd is met het thema van De kruisdraging. Verder bevindt zich een paar blauw-witte bijbelse hoekvloeren in de collectie van het Nederlands Tegelmuseum te Otterlo (inventarisnummer DK 287 en 288). In een particuliere verzameling in Amsterdam zijn een paar paars-witte hoekvloeren met herders in een landschap opgenomen. Verder zijn er nog losse hoekvloeren bekend: vier linker en drie rechter met bijbelse voorstellingen en een rechter met alleen een landschap met figuren.
Uitleg
Hoekvloeren zijn tegels die speciaal werden gemaakt om ter weerszijden van een haard of schouw te worden geplaatst op de overgang naar de muur (zie tekening). De tegels hebben om die reden een kwart ovale vorm. De rechte zijkanten werden in de muur gemetseld. Op de hoekvloeren konden ter verlichting kandelaren worden geplaatst. Dit soort tegels werden met name toegepast bij smuigers in de Zaanstreek boven Amsterdam. Om die reden worden alle hoekvloeren aan Amsterdamse tegelbakkerijen toegeschreven; het merendeel lijkt het werk van een tegelschilder. De productie ervan valt in de periode 1700 en 1750. Op enkele na, zijn alle hoekvloeren beschilderd met bijbelse voorstellingen.
Met dank aan Jan Pluis die de tekening beschikbaar stelde.
Literatuur
J. Pluis, Bijbeltegels. Bijbelse voorstellingen op Nederlandse wandtegels van de 17e tot de 20e eeuw / Bibelfliesen. Biblische Darstellungen auf niederländischen Wandfliesen vom 17. bis zum 20. Jahrhundert, Münster 1994
J. Pluis, De Nederlandse tegel. Decors en benamingen 1570-1930. The Dutch tile. Designs and names 1570-1930, Leiden 2013 (derde, herziene en vermeerderde druk)
Prijs op aanvraag
